Tiá»m năng lá»›n
Phân tÃch từ các chuyên gia môi trÆ°á»ng cho thấy, 2 lÄ©nh vá»±c có thể Ä‘Æ°a và o khai thác ngay nguồn thu cho thị trÆ°á»ng mua bán tÃn chỉ cacbon là lÄ©nh vá»±c sản xuất thép và xá» lý chất thải rắn. Äối vá»›i ngà nh thép, hiện cả nÆ°á»›c có trên 300 doanh nghiệp nhá» và vừa sản xuất gang thép.
Ngà nh nà y cÅ©ng Ä‘ang duy trì tốc Ä‘á»™ tăng trưởng ở mức cao, Æ°á»›c khoảng 18%/năm cho nguyên liệu sản xuất và 20% cho tiêu dùng. Tuy nhiên, việc Æ°u tiên đầu tÆ° phát triển mạnh ngà nh nà y trong thá»i gian dà i thiếu kiểm soát chặt chẽ công nghệ sản xuất khiến cho lượng phát thải của ngà nh ngà y cà ng lá»›n, ảnh hưởng nghiêm trá»ng đến chất lượng môi trÆ°á»ng.
Sản xuất thép tại Nhà máy Thép Phú Mỹ. Ảnh: CAO THĂNG
Khảo sát của Vụ Tiết kiệm năng lượng, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cho thấy, trung bình để sản xuất ra 10 triệu tấn thép, các nhà máy tại Việt Nam phát thải ra môi trÆ°á»ng khoảng 21 triệu tấn khà CO2. Phát thải toà n ngà nh thép Æ°á»›c khoảng 122,5 triệu tấn CO2 (năm 2025) và tăng lên khoảng 133 triệu tấn CO2 (năm 2030), chiếm 17% tổng khà phát thải toà n quốc. Nguyên do là phần lá»›n nhà máy sản xuất thép Ä‘ang phụ thuá»™c nguồn nguyên liệu hóa thạch hoặc Ä‘iện.
Còn với lĩnh vực xỠlý chất thải rắn sinh hoạt, báo cáo của Bộ TN-MT nêu rõ, trung bình mỗi năm lượng chất thải rắn phát sinh trên toà n quốc khoảng 12 triệu tấn. Có đến 90% tổng lượng chất thải rắn phải xỠlý bằng công nghệ chôn lấp. TPHCM là đơn vị có lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh lớn nhất cả nước, ước gần 3,5 triệu tấn/năm và 90% trong tổng lượng rác nà y đang được xỠlý bằng cách chôn lấp.
Kết quả kiểm kê khà nhà kÃnh đối vá»›i các hoạt Ä‘á»™ng xá» lý chất thải rắn do Bá»™ Xây dá»±ng thá»±c hiện cho thấy, lượng khà thải gây hiệu ứng nhà kÃnh phát sinh từ bãi chôn lấp rác tăng từ 6,5 triệu tấn CO2 (năm 2014) lên 8,1 triệu tấn (năm 2017) và dá»± Æ°á»›c cán mốc hÆ¡n 10 triệu tấn CO2 trong năm 2020.
Giảm lượng phát thải khà nhà kÃnh từ hai lÄ©nh vá»±c trên không những giảm nguy cÆ¡ ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng mà còn là ná»n tảng để Việt Nam hoà n thiện cÆ¡ chế hình thà nh thị trÆ°á»ng mua bán tÃn chỉ cacbon trong thá»i gian tá»›i.
Ông Nguyá»…n Tuấn Quang, Phó cục trưởng Cục Biến đổi khà háºu, Bá»™ TN-MT, cho biết, vá»›i ngà nh thép, chỉ cần chuyển sang sá» dụng nguồn năng lượng tái tạo thay cho nguồn năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch, thì đã có thể giảm 13,5%/tổng lượng khà phát CO2. Tá»· lệ nà y cÅ©ng sẽ giảm 25% nếu sá» dụng than sinh khối. Äặc biệt, nếu sá» dụng Ä‘iện tái tạo trong công nghệ luyện thép bằng lò Ä‘iện hồ quang thì khả năng giảm phát thải khà lên đến 70%. Còn vá»›i lÄ©nh vá»±c xá» lý chất thải rắn, Æ°á»›c tÃnh nếu sá» dụng công nghệ thu hồi khà metan để sản xuất Ä‘iện từ rác chôn lấp có thể giúp giảm tá»›i 60% lượng khà thải phát sinh trong quá trình chôn lấp. Tuy nhiên, nếu rác thải được phân loại kết hợp ứng dụng công nghệ đốt rác phát Ä‘iện thì lượng khà thải phát sinh có thể giảm đến 90%.
Thiếu cơ sở khai thác
Việc triển khai hiệu quả giảm thiểu phát thải khà nhà kÃnh 2 ngà nh trên cÅ©ng là cách Việt Nam thá»±c hiện cam kết Công Æ°á»›c khung Liên hợp quốc vá» biến đổi khà háºu. Theo đó, ChÃnh phủ đã cam kết giảm lượng khà phát thải 9% (và o tháng 9-2020) so vá»›i kịch bản thông thÆ°á»ng bằng nguồn lá»±c trong nÆ°á»›c và 27% khi có sá»± há»— trợ của quốc tế.
Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiá»u doanh nghiệp, để hình thà nh thị trÆ°á»ng mua bán tÃn chỉ cacbon hoà n chỉnh, vẫn còn rất nhiá»u hạ tầng cÆ¡ sở phải hoà n thà nh. TrÆ°á»›c hết, phải định giá carbon. Äây là điá»u kiện cần và đủ để nhà đầu tÆ° và doanh nghiệp thá»±c hiện mua bán tÃn chỉ carbon, mở ra nhiá»u hÆ°á»›ng Ä‘i má»›i trong việc bảo vệ môi trÆ°á»ng và yêu cầu các cÆ¡ sở sản xuất đầu tÆ° giảm thiểu khà thải hoặc trả tiá»n để mua tÃn chỉ carbon.
Mặt khác, cần xây dá»±ng, ban hà nh hệ thống kiểm kê khà nhà kÃnh, hệ thống giám sát phát thải khà nhà kÃnh và ước tÃnh phát thải ở cấp quốc gia, vùng, ngà nh, tiểu ngà nh, cÆ¡ sở sản xuất má»™t cách minh bạch, chÃnh xác theo yêu cầu và tiêu chuẩn quốc tế. Kế đến phải xây dá»±ng, ban hà nh bá»™ tiêu chà xác định hạn mức phát thải khà nhà kÃnh đối vá»›i từng ngà nh, tiểu ngà nh, cÆ¡ sở sản xuất.
Ở góc Ä‘á»™ khác, ông Huỳnh Minh Nhá»±t, Giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trÆ°á»ng Äô thị TPHCM, cho biết, cần thúc đẩy nhanh xây dá»±ng hạ tầng phục vụ cho hệ sinh thái tái chế chất thải. ÄÆ¡n cá» tại TPHCM - nÆ¡i chiếm 74% lượng rác thải chôn lấp của cả nÆ°á»›c, việc phân loại chất thải rắn tại nguồn chÆ°a được triển khai đồng bá»™. Tình trạng nà y dẫn đến nguy cÆ¡ thiếu nguồn nguyên liệu đầu và o cho những nhà máy xá» lý chất thải rắn bằng công nghệ đốt phát Ä‘iện đã được UBND TPHCM phê duyệt đầu tÆ°.
Má»›i đây nhất, công ty đã hợp tác vá»›i liên minh tái chế bao bì nhá»±a đầu tÆ° “Xây dá»±ng mạng lÆ°á»›i thu gom và xá» lý chất thải tái chế từ chÆ°Æ¡ng trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồnâ€. Äây sẽ là ná»n tảng để xây dá»±ng mô hình “Trung tâm xá» lý và tái chế chất thảiâ€, góp phần tăng hiệu quả hoạt Ä‘á»™ng cho nhà máy xá» lý rác thải thà nh Ä‘iện sạch, giảm thiểu lượng khà phát thải từ rác.
ChÃnh phủ cần thắt chặt hÆ¡n trong công tác kêu gá»i, thu hút đầu tÆ° cÅ©ng nhÆ° cải tiến công nghệ sản xuất vốn đã lạc háºu tại các doanh nghiệp. Nhất là trong bối cảnh Việt Nam Ä‘ang là điểm đến hấp dẫn của nhiá»u dòng vốn đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoà i và là nÆ¡i an toà n để dịch chuyển các chuá»—i cung ứng toà n cầu. Có thể thấy, bên cạnh mục tiêu ứng phó vá»›i biến đổi khà háºu, công cụ định giá carbon còn góp phần bảo vệ môi trÆ°á»ng, khuyến khÃch đầu tÆ° phát triển sạch cÅ©ng nhÆ° huy Ä‘á»™ng các khoản đầu tÆ° tà i chÃnh cần thiết để khuyến khÃch đổi má»›i công nghệ, thúc đẩy các Ä‘á»™ng lá»±c má»›i cho tăng trưởng kinh tế carbon thấp.
Nguồn tin: Sà i gòn giải phóng