Nhà thép ti�n chế

�ư�ng hàn là thành phần của liên kết hàn, là kết quả sự kết tinh kim loại hàn, nó sẽ xác định hình dáng, mật độ, độ b�n và tính chất kim loại tại vị trí hàn. �ư�ng hàn phân loại ra hàn đối đầu và hàn góc.
a. �ư�ng hàn đối đầu liên kết trực tiếp hai cấu kiện cùng nằm trong một mặt phẳng, nằm ở khe hở nh� giữa hai cấu kiện cần hàn đặt đối đầu nhau. Khe hở này còn có tác dụng để các chi tiết hàn biến dạng tự do khi hàn, tránh cong vênh. �ư�ng hàn đối đầu có thể thẳng góc hoặc xiên góc với trục của cấu kiện (hình 4.7).
Liên kết đối đầu thư�ng dùng để nối các bản thép, ít dùng để liên kết các thép hình vì khó gia công mép cấu kiện. Ưu điểm là truy�n lực tốt, cấu tạo đơn giản và không tốn thép để làm các chi tiết nối phụ, nhược điểm của liên kết hàn đối đầu là phải gia công mép các bản thép.
Thực tế sử dụng đư�ng hàn đối đầu cho thấy với góc nghiêng �=600 là đủ khả năng chịu lực của liên kết. Mối hàn đối đầu khi làm việc chịu nén chỉ cần bố trí thẳng góc, không cần thiết yêu cầu kiểm tra bằng phương pháp vật lý, ứng suất nén làm hạn chế sự phá hoại, khuyết tật nếu có trong mối hàn sẽ trở nên ít nguy hiểm hơn. Trong trư�ng hợp này chỉ cần kiểm tra b� mặt

Hình 4.7. Các dạng đư�ng hàn đối đầu: a – thẳng góc; b – xiên góc

b. �ư�ng hàn góc nằm ở góc vuông tạo bởi hai cấu kiện cần hàn (mối hàn tại vị trí vuông góc, hàn chồng, hàn bản tab liên kết) (hình 4.8-4.10). Tiết diện đư�ng hàn là một tam giác vuông cân, hơi phồng ở giữa, cạnh của tam giác g�i là chi�u cao đư�ng hàn (hình 4.8,a,b). Khi chịu tải tr�ng động, để giảm ứng suất tập trung trong đư�ng hàn góc đầu dùng đư�ng hàn lõm (hình 4.8c) hoặc đư�ng hàn thoải với tỷ số giữa hai cạnh của đư�ng hàn là 1:1,5 (hình 4.8d), cạnh lớn nằm d�c theo hướng lực tác dụng.
Hiện nay trong chế tạo kết cấu thép việc sử dụng đư�ng hàn góc chiếm khoảng 70% trong liên kết hàn. Trong đư�ng hàn góc, chi�u cao đư�ng hàn là thông số quan tr�ng quyết định khả năng làm việc của mối hàn.

Chi�u cao hf của đư�ng hàn góc xác định như sau: hmin  hf  hmax (4.1)

Trong đó : Chi�u cao đư�ng hàn lớn nhất phải đảm bảo hmax = 1,2tmin, trong đó tmin là chi�u dày nh� nhất của bản thép sử dụng trong liên kết (hình 4.9,a). Chi�u cao đư�ng hàn nh� nhất

hmin là chi�u cao tối thiểu của đư�ng hàn góc, phụ thuộc vào chi�u dày lớn nhất bản thép trong liên kết cho trong bảng 4.2.

Theo vị trí của đư�ng hàn so với phương của lực tác dụng mà chia ra:
- �ư�ng hàn góc cạnh là đư�ng hàn góc có phương song song với phương của lực tác dụng (hình 4.9, a).
- �ư�ng hàn góc đầu là đư�ng hàn góc có phương vuông góc với phương của lực tác dụng (hình 4.9, b).

Hình 4.9. Liên kết có bản ghép đôi với thép tấm

Liên kết ghép dùng đư�ng hàn góc. Các cấu kiện đặt chồng lên nhau, dùng đư�ng hàn góc liên kết chúng lại, thư�ng dùng để nối các thép bản có chi�u dày nh� (t=25mm). �oạn nối chồng lấy theo yêu cầu bố trí đư�ng hàn a ≥ 5tmin.
Trong liên kết ghép chồng có thể dùng đư�ng hàn góc cạnh (hình 4.9, a) hoặc đư�ng hàn góc đầu (hình 4.9, b), hoặc cả hai loại (hình 4.9, c). Lực truy�n từ cấu kiện này sang cấu kiện kia thông qua các bản ghép.
Liên kết có bản ghép có ưu điểm là không phải gia công mép cấu kiện nhưng lại tốn thép làm bản ghép. Ngoài ra, trong liên kết có ứng suất tập trung lớn vì vậy không nên dùng để chịu tải tr�ng động. �ể giảm ứng suất tập trung ở các góc vuông ngư�i ta cắt vát cạnh của bản ghép (hình 4.9,d) và để lại đoạn 50 mm không hàn. Liên kết có bản ghép còn dùng cho thép hình (hình 4.10).

Hình 4.10. Liên kết cơ bản ghép đối với thép hình

c. Vát mép mối hàn. Khi hàn các bản thép dày (t > 8 mm, đối với hàn tay), để có thể đưa que hàn xuống sâu, đảm bảo sự nóng chảy trên suốt chi�u dày bản thép, cần gia công mép của bản. Mục đích gia công mép xuất phát từ chất lượng, tính kinh tế, độ b�n, khả năng làm việc của mối hàn. Hình thức gia công mép và kích thước khe hở phụ thuộc chi�u dày bản thép được qui định theo tiêu chuẩn TCVN 1961: 1975 (Mối hàn hồ quang điện bằng tay- Kiểu, kích thước cơ bản).
Theo hình dáng vát mép chia thành những loại sau: không vát mép, vát mép, vát một mép hình chữ V, vát hai mép hình chữ X, K (hình 4.11).

Hình 4.11. Vát mép thép theo các chi�u dày bản thép khác nhau Khi hàn đối đầu với những bản thép a)có chi�u dày chênh lệch �t= (t2 – t1) không vượt quá giá trị cho bảng 4.3, cần phải vát dốc cạnh thép 1:5 để làm giảm b) ứng suất tập trung (hình 4.12). Vát dốc còn có tác dụng tránh cho bản thép m�ng hơn bị thủng. Tương tự vát dốc đối với những bản thép b� rộng khác nhau.

Hình 4.12. Liên kết bản thép khác nhau v�: а – chi�u dày; b – chi�u rộng

Bảng 4.3. �ộ lệch cho phép đối với các cấu kiện thép khác nhau v� chi�u dày không cần vát mép

d. Một số cách phân loại đư�ng hàn khác

Theo công dụng có đư�ng hàn chịu lực (để truy�n lực) và đư�ng hàn không chịu lực (chỉ để cấu tạo).
Theo vị trí trong không gian khi hàn chia ra: đư�ng hàn nằm, đư�ng hàn đứng, đư�ng hàn ngang và đư�ng hàn ngược (hình 4.14). �ư�ng hàn nằm dễ hàn nhất nên dễ đảm bảo chất lượng. �ư�ng hàn ngược khó hàn nhất, không nên dùng.
Theo địa điểm chế tạo có đư�ng hàn nhà máy và đư�ng hàn công trư�ng.

Theo tính liên tục của đư�ng hàn có đư�ng hàn liên tục và đư�ng hàn không liên tục. Trong đư�ng hàn không liên tục để đảm bảo sự làm việc chung của các bộ phận được hàn yêu cầu khoảng cách lớn nhất amax giữa hai đư�ng hàn như sau:

Hình 4.14. Phân loại đư�ng hàn theo vị trí hàn trong không gian: I - đư�ng hàn nằm; II- đư�ng hàn đứng; III – đư�ng hàn ngược; IV- hàn hàn nằm ngang
Qui định v� ký hiệu các đư�ng hàn trong bản vẽ kỹ thuật được trình bày ở bảng 4.4.

Bảng 4.3. Ký hiệu các loại đư�ng hàn