7.3.4. Xác định chiều dài tính toán thanh dàn

Các thanh dàn nói chung làm việc theo hai phương chính: phương trong mặt phẳng và phương ngoài mặt phẳng dàn. Như vậy, chiều dài tính toán sẽ được tính toán theo hai phương: phương trong mặt phẳng, ký hiệu là lx; phương ngoài mặt phẳng, ký hiệu ly.
Khả năng làm việc của thanh chịu nén phụ thuộc vào chiều dài tính toán,lu=μl.Với thanh chịu kéo dùng để kiểm tra độ mảnh.

Xác định chiều dài tính toán thanh dàn phụ thuộc điều kiện liên kết hai đầu thanh (hệ số ). Qui ước: nút có nhiều thanh nén hơn thanh kéo thì nút dễ xoay và được xem là khớp và ngược lại nút có nhiều thanh kéo hơn thanh nén thì nút khó xoay và được xem là nút ngàm đàn hồi. Có thể xét ví dụ hình dưới về xác định chiều dài tính toán dàn của một nhà sản xuất. Thanh cánh có thể bị uốn khi mất ổn định trong mặt phẳng trong khoảng giữa các mặt dàn (hình 7.11a), do đó chiều dài tính toán thanh cánh bằng khoảng cách giữa các mắt dàn (=1).

Hình 7.11. Chiều dài tính toán thanh dàn: a- biến dạng thanh cánh trên khi mất ổn định trong mặt phẳng dàn; b,c,d – ngoài mặt phẳng dàn, e - biến dạng thanh bụng

a. Chiều dài tính toán trong mặt phẳng
Theo quy ước trên, chiều dài tính toán trong mặt phẳng dàn của các thanh được lấy như sau:
- thanh cánh trên lx = l;

- thanh cánh dưới lx = l;
-  thanh xiên đầu dàn lx = l;
- các thanh bụng còn lại lx = 0,8l.
Nếu dàn có thanh bụng phân nhỏ, chiều dài tính toán trong mặt phẳng dàn của các thanh bụng có nút dàn phân nhỏ được lấy bằng khoảng cách giữa nút dàn ở thanh đang xét.

b. Chiều dài tính toán ngoài mặt phẳng ly = μl1, (7.1)

Trong đó: μ – như trên; l1 – khoảng cách giữa các điểm cố kết ngăn cho dàn chuyển vị ra ngoài mặt phẳng (xà gồ đủ cứng, hệ giằng, tấm lợp cứng, liên kết với thanh cánh bằng hàn hoặc bu lông, ...).
Độ cứng của bản mã theo phương ngoài mặt phẳng dàn rất bé nên có thể bỏ qua, do vậy chiều dài tính toán ngoài mặt phẳng dàn của các thanh bụng sẽ là ly = l.
Chiều dài tính toán ngoài mặt phẳng dàn của thanh cánh lấy bằng khoảng cách giữa hai điểm cố kết ngăn cản thanh cánh chuyển vị khỏi mặt phẳng dàn (phương dọc nhà). Khoảng cách giữa các điểm cố kết được tạo bởi vị trí giao giữa thanh chống dọc với thanh cánh dàn. Ví dụ: xét dàn (hình 7.11) mất ổn định ngoài mặt phẳng, phụ thuộc số điểm liên kết ngăn cản dàn dịch chuyển theo phương vuông góc với mặt phẳng làm việc. Trong trường hợp bố trí 5 thanh chống dọc (hình 7.11,b), chiều dài tính toán ngoài mặt phẳng làm việc là lo=L/4. Bố trí 3 thanh chống dọc (hình 7.11,c), chiều dài tính toán ngoài mặt phẳng làm việc là lo=L/2. Điều này cần chú ý trong lúc thi công, đơn vị dựng lắp có thể chưa lắp thanh chống dọc theo quy trình, sẽ dẫn tới chiều dài tính toán của thanh cánh lớn hơn rất nhiều so với hồ sơ thiết kế, dẫn tới dàn bị mất ổn định trong lúc lắp dựng.
Nếu thanh nằm trong phạm vi giữa hai điểm cố kết mà có hai trị số nội lực N1