Thách thức từ mở cá»a
ChÃnh thức có hiệu lá»±c từ 14/1, Hiệp định đối tác toà n diện và phát triển xuyên Thái Bình DÆ°Æ¡ng (CPTPP) được dá»± Ä‘oán tạo ra cú hÃch lá»›n vá»›i nhiá»u ngà nh, lÄ©nh vá»±c. Bên cạnh dệt may, da già y, thủy sản... được nhắc đến vá»›i nhiá»u kỳ vá»ng lạc quan, tác Ä‘á»™ng của CPTPP tá»›i ngà nh thép lại đặt ra dấu há»i lá»›n. Bởi song song vá»›i tiến trình mở cá»a, ngà nh thép những năm qua liên tục đối mặt vá»›i các vụ kiện hay là n sóng bảo há»™ thÆ°Æ¡ng mại tại nhiá»u quốc gia.
Tuy váºy, ngà nh thép vẫn cho thấy những tÃn hiệu tăng trưởng tÃch cá»±c. Theo số liệu từ Hiệp há»™i Thép Việt Nam (VSA), 11 tháng đầu năm 2018, sản xuất thép đạt 22,2 triệu tấn, tăng 16,2% so vá»›i cùng kỳ 2017. Trong đó, xuất khẩu đạt 4,3 triệu tấn, tăng 29,1% so vá»›i cùng kỳ năm trÆ°á»›c. Việt Nam lá»t top các quốc gia dẫn đầu vá» sản lượng tiêu thụ thép tại Äông Nam Ã, tốc Ä‘á»™ tăng trưởng dá»± báo sẽ tiếp tục tăng.
Ngà nh thép vẫn cho thấy những tÃn hiệu tăng trưởng tÃch cá»±c dù trải qua thá»i kỳ "lao Ä‘ao" vì căng thẳng thÆ°Æ¡ng mại và là n sóng bảo há»™.
Tuy nhiên, thép cÅ©ng là ngà nh chịu áp lá»±c vỠáp thuế và kiện tá»± vệ lá»›n nhất. Theo thống kê của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, năm 2017, trong 124 vụ kiện Ä‘iá»u tra phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại đối vá»›i các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam thì có 30 vụ liên quan tá»›i thép, chủ yếu táºp trung và o Ä‘iá»u tra chống bán phá giá.
Tháng 3/2018, Mỹ tuyên bố đánh thuế cao đối vá»›i mặt hà ng thép nháºp khẩu nhằm bảo vệ ngà nh luyện kim trong nÆ°á»›c vá»›i mức thuế suất là 25%. Nhiá»u thị trÆ°á»ng xuất khẩu quen thuá»™c trong khối ASEAN nhÆ° Thái Lan, Indonesia...cÅ©ng bắt đầu áp dụng phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại vá»›i thép nháºp khẩu từ Việt Nam.
CPTPP - Äòn bẩy từ cạnh tranh
Theo giá»›i phân tÃch, xu hÆ°á»›ng phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại là tất yếu trong quá trình há»™i nháºp kinh tế khu vá»±c và thế giá»›i, trong đó có CPTPP. Tuy nhiên, ông Nguyá»…n Văn SÆ°a, Phó chủ tịch Hiệp há»™i Thép Việt Nam vẫn nhìn nháºn nhiá»u tác Ä‘á»™ng tÃch cá»±c mang lại từ CPTPP. Theo đó, việc gỡ bá» loạt thuế quan sẽ giúp các doanh nghiệp ngà nh thép Việt Nam mở rá»™ng thị trÆ°á»ng xuất khẩu, đồng thá»i nháºp khẩu nguyên liệu từ các quốc gia có lợi thế nhÆ° Australia.
Báo cáo từ BSC Research cÅ©ng chỉ rõ, các nÆ°á»›c thà nh viên CPTPP là nguồn cung cấp nguyên váºt liệu chủ yếu để sản xuất thép cho các doanh nghiệp Việt Nam. ÄÆ¡n cá», Australia là nÆ°á»›c cung cấp than đá và quặng chủ yếu cho nÆ°á»›c ta, lần lượt chiếm 25,7% và 22,9% tổng kim ngạch nháºp khẩu của Việt Nam. Ngoà i ra, hÆ¡n 50% lượng sắt thép phế liệu nháºp khẩu là m nguyên liệu sản xuất phôi cÅ©ng là từ các nÆ°á»›c thuá»™c CPTPP. Má»™t số thà nh viên nhÆ° Canada, Malaysia cÅ©ng có nhu cầu lá»›n nháºp khẩu nhiá»u thép thà nh phẩm.
TrÆ°á»›c đó, ASEAN và Mỹ là hai thị trÆ°á»ng dẫn đầu vá» xuất khẩu thép của Việt Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh chủ nghÄ©a bảo há»™ tăng cao, theo các chuyên gia, việc chuyển hÆ°á»›ng xuất khẩu, mở rá»™ng sang các thị trÆ°á»ng khác là cần thiết. Äây cÅ©ng là cÆ¡ há»™i để doanh nghiệp thép Việt tìm kiếm đối tác, thu hút đầu tÆ°, nháºp khẩu máy móc công nghệ cao để nâng cao hà m lượng giá trị sản phẩm, từ đó tham gia sâu hÆ¡n và o chuá»—i giá trị toà n cầu.
Nói vá»›i VnExpress, ông Võ Trà Thà nh - nguyên Phó viện trưởng Viện Quản lý kinh tế trung Æ°Æ¡ng (CIEM) khẳng định, ngà nh thép hoà n toà n có tiá»m năng phát triển nhá» cÆ¡ há»™i tiếp cáºn thị trÆ°á»ng, thu hút đầu tÆ° từ CPTPP. Tuy nhiên, vị chuyên gia lÆ°u ý cần "cẩn trá»ng" khi gia nháºp sân chÆ¡i lá»›n.
Ông Võ Trà Thà nh - nguyên Phó viện trưởng Viện Quản lý kinh tế trung ương (CIEM)
Vị nà y lý giải, ngà nh thép hiện tồn Ä‘á»ng nhiá»u vấn Ä‘á» vá» ná»™i tại, trÆ°á»›c hết là độ chênh giữa nhu cầu ná»™i địa và khả năng sản xuất. Thứ hai là thách thức từ cạnh tranh. ÄÆ¡n cá», trÆ°á»›c CPTPP, Việt Nam cÅ©ng đã ký kết nhiá»u FTA vá»›i ASIAN, Trung Quốc, Nga, Liên minh kinh tế Ã-Âu là những thị trÆ°á»ng có năng lá»±c mạnh vá» sản xuất thép.
Ngoà i ra, mở cá»a cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i chủ nghÄ©a bảo há»™ gia tăng, đối mặt vá»›i hà ng rà o thuế và kỹ thuáºt của các quốc gia. "Bà i há»c xÆ°Æ¡ng máu" được ông Thà nh lấy và dụ là cáo buá»™c của Mỹ vá» việc các sản phẩm thép Trung Quốc đã được váºn chuyển sang Việt Nam để "né" thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp. Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại Mỹ cÅ©ng áp thuế nháºp khẩu mạnh tay lên các sản phẩm thép từ Việt Nam nhÆ°ng được cho là có xuất xứ Trung Quốc
Äá» cáºp tá»›i quy tắc xuất xứ trong CPTPP, tiến sỹ Võ Trà Thà nh nháºn định: "Nếu coi đó là má»™t tiêu chuẩn để đáp ứng nhằm hưởng lợi từ thuế suất thì chÆ°a đủ. Quy tắc xuất xứ đặt ra bà i toán dà i hạn vá» chiến lược kinh doanh gắn chặt vá»›i thị trÆ°á»ng, đối tác, năng lá»±c, tiến trình đầu tÆ° để tạo nên giá trị gia tăng cao hÆ¡n".
Äồng quan Ä‘iểm, Ông Võ Minh Nhá»±t, Tổng giám đốc NS BlueScope Việt Nam bà y tá» góc nhìn của doanh nghiệp thép trÆ°á»›c ngưỡng cá»a CPTPP: "Các doanh nghiệp xuất khẩu cần chú trá»ng yếu tố chất lượng, trong đó cần tháºn trá»ng trong việc sá» dụng nguồn nguyên liệu nhằm đảm bảo các yêu cầu vá» nguồn gốc, xuất xứ. Ngoà i ra, CPTPP cÅ©ng có những cam kết chặt chẽ vá» bảo vệ môi trÆ°á»ng. Các công nghệ sản xuất thép tiên tiến cần được áp dụng nhằm giảm thiểu khà thải Ä‘á»™c hại ra môi trÆ°á»ng và hạn chế nguy cÆ¡ biến đổi khà háºu".
Yếu tố vá» phát triển bá»n vững cÅ©ng được doanh nghiệp nà y đặc biệt quan tâm. Äại diện NS BlueScope Việt Nam cho biết đã và đang áp dụng công nghệ cao và o sản xuất, xây dá»±ng các công trình thân thiện vá»›i môi trÆ°á»ng, giảm thiểu khà thải gây hại. Nhìn nháºn từ nhu cầu từ thị trÆ°á»ng, đặc biệt trong các ngà nh nông nghiệp, dệt may có nhu cầu mở rá»™ng nhà xưởng, chuồng trại thông minh, NS BlueScope Việt Nam hÆ°á»›ng tá»›i các sản phẩm khung thép chất lượng cao, áp dụng công nghệ chống ăn mòn, đảm bảo năng suất và chất lượng cho ngÆ°á»i sá» dụng.
"Nói đến sân chÆ¡i má»›i, đừng chỉ nghÄ© đến xuất khẩu và thÆ°Æ¡ng mại. Äó là cÆ¡ há»™i để há»c há»i, đặt ra những yêu cầu vá» tÃnh bà i bản, chuyên nghiệp và kết nối của doanh nghiệp Việt Nam", ông Võ Trà Thà nh nháºn định.
Những cÆ¡ há»™i, thách thức của CPTPP tá»›i các ngà nh, lÄ©nh vá»±c kinh tế sẽ được thảo luáºn trong sá»± kiện sáng 18/1. Há»™i thảo do Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, VnExpress, Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tÆ° nhân phối hợp tổ chức, có sá»± đồng hà nh của thÆ°Æ¡ng hiệu Tôn Colorbond từ BlueScope.
Nguồn tin: vnExpress