Giá bán lẻ Ä‘iện bình quân sẽ tăng từ ngà y 20.3 vá»›i mức tăng 8,36%. Theo đó, giá Ä‘iện dá»± kiến tăng từ 1.720 đồng lên khoảng 1.850 đồng/kWh (chÆ°a gồm thuế VAT). Giá Ä‘iện tăng, cá»™ng hưởng mức tăng của giá xăng dầu và sá»± bùng phát của dịch tả lợn châu Phi, dá»± kiến sẽ tạo gánh nặng chi phà trên vai doanh nghiệp và ngÆ°á»i dân.
PGS. TS. Ngô Trà Long, chuyên gia kinh tế. (Ảnh: Internet)
Thưa ông, ông đánh giá thế nà o vỠphương án tăng giá điện với mức tăng 8,36% so với giá điện bình quân hiện hà nh do Bộ Công Thương đỠxuất?
- Äiện là lÄ©nh vá»±c Ä‘á»™c quyá»n, do Nhà nÆ°á»›c kiểm soát thông qua cÆ¡ chế kiểm soát giá, định giá bán Ä‘iện trong má»—i lần Ä‘iá»u chỉnh. Váºy nên, khi các yếu tố đầu và o tạo nên giá Ä‘iện Ä‘á»u tăng thì việc tăng giá Ä‘iện là không tránh khá»i.
Theo quyết định 24/2017/QÄ-TTg quy định vá» cÆ¡ chế Ä‘iá»u chỉnh mức giá bán lẻ Ä‘iện bình quân, thá»i gian Ä‘iá»u chỉnh giá bán Ä‘iện bình quân tối thiểu là 06 tháng kể từ lần Ä‘iá»u chỉnh giá Ä‘iện gần nhất. Hà ng năm, sau khi kiểm tra giá thà nh sản xuất kinh doanh Ä‘iện của Táºp Ä‘oà n Äiện lá»±c Việt Nam (EVN), giá bán Ä‘iện bình quân được xem xét, Ä‘iá»u chỉnh theo biến Ä‘á»™ng khách quan thông số đầu và o của tất cả các khâu: phát Ä‘iện, truyá»n tải Ä‘iện, phân phối - bán lẻ Ä‘iện, Ä‘iá»u hà nh - quản lý ngà nh và dịch vụ phụ trợ hệ thống Ä‘iện, so vá»›i thông số được sá» dụng để xác định giá bán Ä‘iện bình quân hiện hà nh.
Ai phải chịu trách nhiệm trước mỗi lần tăng giá điện? - 2
Lịch sỠtăng giá điện từ năm 2010 tới nay. (Ảnh: TTXVN)
Lẽ ra và o thá»i Ä‘iểm cuối năm 2018, khi những yếu tố đầu và o gia tăng, ngà nh Ä‘iện cần Ä‘iá»u chỉnh tăng giá bán lẻ Ä‘iện. Song vá»›i mục tiêu kiểm soát lạm phát, ChÃnh phủ đã không cho phép Ä‘iá»u chỉnh tăng giá Ä‘iện và o thá»i Ä‘iểm đó.
Trong cÆ¡ cấu ngà nh Ä‘iện hiện nay, nhiệt Ä‘iện chiếm má»™t tá»· lệ tÆ°Æ¡ng đối lá»›n, lên tá»›i 51%. Tiếp theo, thuá»· Ä‘iện cÅ©ng chiếm tá»· lệ 30%. Khi giá cả các nguyên liệu đầu và o nhÆ° than, khÃ, dầu Ä‘á»u tăng, cá»™ng thêm thiết bị do ngà nh Ä‘iện nháºp khẩu từ nÆ°á»›c ngoà i chiếm tá»›i 70% trong bối cảnh tá»· giá ngoại tệ luôn biến Ä‘á»™ng đã khiến các chi phà đầu và o tăng lên. Thêm và o đó, nhu cầu sá» dụng Ä‘iện trong ná»n kinh tế tăng trưởng rất nhanh, vá»›i tốc Ä‘á»™ bình quân trên 10%/năm.
Ngà nh Ä‘iện lúc nà y buá»™c phải Ä‘iá»u chỉnh giá bán để đảm bảo đủ chi phà và có lợi nhuáºn phục vụ cho nhu cầu phát triển ná»™i tại của ngà nh.
Vá» phÃa Nhà nÆ°á»›c cần kiểm soát việc Ä‘iá»u chỉnh tăng giá Ä‘iện ở khÃa cạnh xem xét chi phà đầu và o hợp lý của tất cả các khâu là bao nhiêu? Từ đó, má»›i quyết định mức Ä‘á»™ tăng giá má»—i lần Ä‘iá»u chỉnh.
DÆ° luáºn Ä‘ang băn khoăn khoản chênh lệch tá»· giá năm 2018 của giá Ä‘iện khoảng 10.000 tá»· đồng. Váºy khoản chênh lệch tá»· giá của EVN thá»±c tế là gì?
- Khoản lá»— 10.000 tá»· đồng của giá Ä‘iện do chênh lệch tá»· giá giữa VND và các ngoại tệ khác. Khi ngà nh Ä‘iện tiến hà nh mua sắm máy móc, nháºp khẩu thiết bị từ nÆ°á»›c ngoà i, ban đầu, chúng ta xác định tá»· giá giữa VND và ngoại tệ giao dịch ở má»™t mức giá. Song sau đó, do xảy ra biến Ä‘á»™ng tá»· giá nên khoản chênh lệch vá» giá trị giao dịch phát sinh trong quá trình mua thiết bị từ nÆ°á»›c ngoà i cà ng lá»›n hÆ¡n.
Tuy nhiên, khoản chi phà nà y không phân bổ má»™t lần, mà được phân bổ nhiá»u lần, và o nhiá»u thá»i Ä‘iểm khác nhau. Có những khoản chi phà phát sinh do chênh lệch từ giai Ä‘oạn trÆ°á»›c, tá»›i nay vẫn tiếp tục được phân bổ, hạch toán và o chi phà sản xuất – kinh doanh của ngà nh Ä‘iện.
EVN có cơ chế nà o trong việc phòng ngừa rủi ro tỷ giá không, thưa ông?
- Bất kỳ doanh nghiệp nà o cÅ©ng phải thá»±c hiện dá»± phòng rủi ro trong quá trình hoạt Ä‘á»™ng sản xuất – kinh doanh. Vá»›i EVN, không chỉ phải phòng ngừa rủi ro tá»· giá do nháºp khẩu tá»›i 70% thiết bị từ nÆ°á»›c ngoà i, há» còn phải phòng ngừa rủi ro lãi suất do nguồn vốn thá»±c hiện nhiá»u dá»± án của EVN là vốn Ä‘i vay. Ngoà i ra, EVN dù nháºn được nhiá»u Æ°u đãi khi vay ở các tổ chức quốc tế nhÆ°ng cÅ©ng có khoản vay thÆ°Æ¡ng mại.
Äây là vấn Ä‘á» vá» mặt nghiệp vụ. Trong quá trình tÃnh toán chi phà và rủi ro, vẫn có những yếu tố bất ngá», không thể lÆ°á»ng trÆ°á»›c toà n bá»™. Trách nhiệm kiểm tra, xem xét hoạt Ä‘á»™ng hạch toán chi phÃ, sá» dụng nguồn vốn của EVN có đúng và hiệu quả hay không thuá»™c vá» Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c và các cÆ¡ quan thanh tra của Bá»™ Tà i chÃnh, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng…
Ai phải chịu trách nhiệm trước mỗi lần tăng giá điện? - 3
Giá Ä‘iện tăng, cá»™ng hưởng mức tăng của giá xăng dá»± kiến sẽ tạo gánh nặng chi phà trên vai doanh nghiệp và ngÆ°á»i dân. (Ảnh: Internet)
Äiá»u tôi quan tâm là tất cả các chi phà phÃa EVN, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng tÃnh toán để Ä‘Æ°a ra Ä‘á» xuất Ä‘iá»u chỉnh tăng giá Ä‘iện đã hợp lý hay chÆ°a?
Vừa qua, ngà nh Ä‘iện đã có những tiến bá»™. Năng suất lao Ä‘á»™ng của hỠđã tăng lên, không còn xuất hiện những lao Ä‘á»™ng thủ công thá»±c hiện công việc thu tiá»n Ä‘iện, đếm số Ä‘iện. Hao hụt Ä‘iện trÆ°á»›c đây rất lá»›n, song so vá»›i các nÆ°á»›c trong khu vá»±c hiện nay, Việt Nam là má»™t trong số các quốc gia có số hao hụt Ä‘iện trong quá trình tiêu thụ thấp nhất. Chỉ số tiếp cáºn Ä‘iện năng của ngÆ°á»i tiêu dùng cÅ©ng rất cao.
Giá Ä‘iện tăng, nhiá»u mặt hà ng chỠ“tát nÆ°á»›c theo mÆ°aâ€?
Có ý kiến cho rằng việc tăng giá Ä‘iện ở mức 8,36% sẽ góp phần giải tá»a gánh nặng cho ngà nh Ä‘iện khi những áp lá»±c chi phà đầu và o liên tục tăng suốt thá»i gian qua. Song gánh nặng nà y lại dồn lên ngÆ°á»i dân, doanh nghiệp. Quan Ä‘iểm của ông vá» vấn Ä‘á» nà y?
- Giống nhÆ° xăng dầu, Ä‘iện vừa là nguyên liệu đầu và o quan trá»ng của nhiá»u ngà nh sản xuất, vừa phục vụ Ä‘á»i sống tiêu dùng của ngÆ°á»i dân. Má»—i lần Ä‘iá»u chỉnh tăng giá Ä‘iện Ä‘á»u tạo tác Ä‘á»™ng lá»›n tá»›i Ä‘á»i sống sản xuất – tiêu dùng. Äây là lý do khiến Ä‘iện lá»±c, dù là lÄ©nh vá»±c có khả năng cạnh tranh cao, nhÆ°ng Nhà nÆ°á»›c vẫn nắm quyá»n kiểm soát, quản lý.
Tìm hiểu thông tin từ nhiá»u quốc gia trên thế giá»›i, tôi chÆ°a chÆ°a thấy quốc gia nà o thá»±c sá»± mở cá»a cho thà nh phần kinh tế tÆ° nhân cùng tham gia và o lÄ©nh vá»±c sản xuất – kinh doanh Ä‘iện. Ngay cả má»™t quốc gia phát triển nhÆ° Singapore cÅ©ng má»›i mở cá»a cho phép cạnh tranh ở lÄ©nh vá»±c cung cấp Ä‘iện cho sinh hoạt thôi.
Ai phải chịu trách nhiệm trước mỗi lần tăng giá điện? - 5
Tác động của tăng giá điện tới tăng trưởng kinh tế Việt Nam 2019. (Ảnh: Internet)
Ở Việt Nam, các cÆ¡ quan chức năng phải chịu trách nhiệm lá»›n trÆ°á»›c ngÆ°á»i dân má»—i lần tăng giá Ä‘iện. Tăng giá Ä‘iện sẽ là m tăng chỉ số sản xuất (PPI), dẫn tá»›i tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI), rồi là m giảm chỉ số tăng trưởng kinh tế (GDP).
Những lÄ©nh vá»±c tiêu tụ Ä‘iện lá»›n nhÆ° xi măng, hoá chất, luyện kim sẽ chịu tác Ä‘á»™ng trá»±c tiếp. NgÆ°á»i dân nếu tiêu thụ Ä‘iện nhiá»u cÅ©ng sẽ chịu tác Ä‘á»™ng gần nhÆ° ngay láºp tức.
Äối vá»›i tác Ä‘á»™ng gián tiếp, rất nhiá»u mặt hà ng sẽ tranh thủ “tát nÆ°á»›c theo mÆ°aâ€, gây ra tác Ä‘á»™ng lan truyá»n.
Vấn Ä‘á» nữa là giá dầu thế giá»›i vẫn là ẩn số khó lÆ°á»ng. Từ 1.1.2019, thuế bảo vệ môi trÆ°á»ng vá»›i xăng dầu lên kịch trần nhÆ°ng ta thấy giá xăng dầu vẫn giảm. Tuy nhiên, trong năm nay sản xuất nếu phục hồi hay do biến Ä‘á»™ng chÃnh trị thì vẫn là m giá dầu thay đổi.
PhÆ°Æ¡ng Tây có má»™t so sánh rất hay: “Lạm phát giống nhÆ° má»™t thứ thuế đánh và o ngÆ°á»i dânâ€. Lạm phát gia tăng sẽ ảnh hưởng tá»›i tốc Ä‘á»™ tăng trưởng, ổn định kinh tế vÄ© mô.
Theo tôi, ChÃnh phủ phải có phÆ°Æ¡ng châm hà nh Ä‘á»™ng quyết liệt. Tôi hy vá»ng năm 2019, vá»›i thà nh quả những năm trÆ°á»›c, chúng ta có khả năng kiểm soát lạm phát, nâng cao năng suất lao Ä‘á»™ng, tạo thêm công ăn việc là m… NhÆ°ng quan trá»ng là lá»i nói Ä‘i đôi vá»›i hà nh Ä‘á»™ng.
Xin cảm ơn ông!
Theo Hoà ng Nháºt (Dân Việt)