Trong gần 3 năm qua, kể từ sau quyết định áp dụng biện pháp tá»± vệ tạm thá»i ngà y 7.3.2016 và áp dụng chÃnh thức ngà y 18.7.2016 của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng đối vá»›i má»™t số chủng loại thép trong bối cảnh ná»n kinh tế vÄ© mô phục hồi, thị trÆ°á»ng thép đã có sá»± phát triển tốt. Ngà nh thép Việt Nam cÅ©ng đã thu hút được nhiá»u sá»± chú ý của các Nhà đầu tÆ° trong và ngoà i nÆ°á»›c.
Tuy nhiên, ngà nh thép Việt Nam sẽ gặp sức ép lá»›n sau năm 2020 khi các biện pháp tá»± vệ sẽ dần hết hiệu lá»±c, má»™t số Hiệp định Æ°u đãi má»›i được ký kết, hay lá»™ trình giảm thuế theo các Hiệp định Ä‘ang thá»±c hiện. Äồng thá»i má»™t số dá»± án lá»›n bắt đầu Ä‘i và o sản xuất nhÆ° Dá»± án Formosa Hà TÄ©nh (4,5 triệu tấn/năm); Hòa Phát Dung Quất (4 triệu tấn/năm); Nghi SÆ¡n (2 triệu tấn/năm); má»™t số táºp Ä‘oà n nÆ°á»›c ngoà i khác đầu tÆ° mở rá»™ng sản xuất nhÆ°: Táºp Ä‘oà n Kyoei – Japan; Posco – Korea; TungHo - Taiwan.... Các dá»± án (DA) nà y Ä‘á»u có chi phà đầu tÆ° thấp, cÆ¡ chế hoạt Ä‘á»™ng linh hoạt, áp lá»±c dÆ° thừa sản lượng Ä‘ang là quá xa so vá»›i nhu cầu. NhÆ° váºy, các DN Nhà nÆ°á»›c nhÆ° Công ty cổ phần gang thép Thái Nguyên (TISCO), tháºm chà cả Tổng công ty thép Việt Nam (VNS) liệu còn giá trị hấp dẫn khi thoái vốn?
Những nỗi đau "mang tên" TISCO
Thá»±c tế theo thống kê của Hiệp há»™i Thép Việt Nam (VSA), năng lá»±c cạnh tranh, thị phần của VNS đã giảm nghiêm trá»ng trÆ°á»›c khi các Táºp Ä‘oà n trên kết thúc đầu tÆ° và đi và o sản xuất từ năm 2018, chẳng hạn thị phần của cả khối VNS năm 2016 đạt 21,1% thép dà i Việt Nam, nhÆ°ng đến năm 2017 chỉ còn 17,8%, những năm tá»›i chắc chắn giảm còn nhiá»u hÆ¡n? Hay TISCO năm 2016 thị phần chiếm 10%, năm 2017 chỉ còn 8,2%.
Phân tÃch trên để thấy rằng cà ng kéo dà i thá»i gian thoái vốn tại TISCO thì sức hấp dẫn trong việc thoái vốn, giá trị thoái vốn cà ng khó khăn chồng chất khó khăn; trong khà đó gánh nặng nợ nần cà ng trở nên khủng khiếp đối vá»›i TISCO.
Má»™t trong những nguyên nhân chÃnh dẫn tá»›i tình cảnh TISCO Ä‘ang đứng trÆ°á»›c bá» "sụp đổ" là bởi những sai lầm, sai phạm trong việc đầu tÆ° Dá»± án gang thép Thái Nguyên giai Ä‘oạn 2. Vá»›i những bế tắc trong việc Ä‘Ã m phán vá»›i các Nhà thầu EPC, đặc biệt là Nhà thầu MCC, các ngân hà ng, nhiá»u năm nay dá»± án đã nằm "đắp chiếu" cùng gần 10.000 tá»· đồng đã rót và o. Hệ quả tất yếu, con tà u TISCO, từ má»™t niá»m tá»± hà o của ngà nh thép cÅ©ng sa lầy và lay lắt theo.
Năm 2017, tổng doanh thu của Gang thép Thái Nguyên đạt hÆ¡n 9.800 tá»· đồng. 6 tháng đầu năm dá»± án nà y bÆ°á»›c đầu có chút Ãt hiệu vui vá»›i con số doanh thu Æ°á»›c đạt hÆ¡n 6.000 tá»· đồng. Thế nhÆ°ng, những con số lãi lÅ©y kế không đủ giúp doanh nghiệp giảm số nợ khủng Ä‘ang đến hạn phải trả cho các tổ chức tÃn dụng.
“Hiện tại, tình hình tà i chÃnh của TISCO hết sức khó khăn, mất cân đối tà i chÃnh dà i hạn 744 tá»· đồng, toà n bá»™ vốn lÆ°u Ä‘á»™ng cho sản xuất kinh doanh phải vay ngân hà ng và chiếm dụng của nhà cung cấpâ€, phÃa TISCO từng cho biết.
Một góc Nhà máy Gang thép Thái Nguyên
Riêng đối vá»›i dá»± án giai Ä‘oạn 2, theo báo cáo của lãnh đạo TISCO gá»i cho các cÆ¡ quan, lãi suất phải trả hà ng tháng phát sinh khoảng 30 tá»· đồng/tháng; trong khi bắt đầu từ ngà y 1.1.2017 TISCO bắt đầu phải trả nợ gốc và lãi các khoản vay giai Ä‘oạn 2, bình quân cho riêng 2 ngân hà ng cả gốc và lãi là 47,5 tá»· đồng/tháng. Nếu cứ tiếp tục kéo dà i dá»± án thì lãi vay sẽ lên đến hà ng ngà n tá»· đồng.
Theo phân tÃch báo cáo tà i chÃnh của TISCO cho thấy lợi nhuáºn mang lại là của hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh Giai Ä‘oạn 1 hiện hữu. Tuy nhiên, cÅ©ng cần lÆ°u ý rằng, bên cạnh việc TISCO Ä‘ang sản xuất và tiêu thụ các loại thép sản xuất; TISCO còn Ä‘ang bán má»™t phần lá»›n quặng sắt mà lượng quặng bán lại chÃnh là lấy từ má» sắt Tiến Bá»™ Ä‘ang khai thác nằm má»™t phần trong dá»± án giai Ä‘oạn 2. Äiá»u nà y có nghÄ©a là TISCO Ä‘ang tá»± bán máu mình Ä‘i để trang trải chi phà và để có lãi.
Chỉ riêng trong năm 2017, TISCO đã bán Ä‘i tổng cá»™ng 403.086 tấn quặng sắt, vá»›i tốc Ä‘á»™ bán quặng nhÆ° hiện nay, giả thiết giai Ä‘oạn 2 được khôi phục hoặc kể cả giai Ä‘oạn 1 Ä‘ang chạy hiện nay, trong vòng 5-7 năm nữa thì TISCO sẽ không còn đủ quặng để sản xuất, lại phải mua ngoà i hoặc nháºp khẩu.
Luẩn quẩn trong Phương án thoái vốn của Bộ Công Thương
Nhiá»u lần báo cáo trÆ°á»›c Quốc há»™i, lãnh đạo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng dù lạc quan cÅ©ng chÆ°a bao giá» Ä‘Æ°a TISCO và o danh sách dá»± án có thể phục hồi mà phÆ°Æ¡ng án thoái vốn nhÆ° Thủ tÆ°á»›ng ChÃnh phủ Ä‘á» ra là hÆ°á»›ng Ä‘i khả thi duy nhất.
Theo nhiá»u chuyên gia, con Ä‘Æ°á»ng để Ä‘Æ°a TISCO dần thoát khá»i vÅ©ng lầy nợ nần, thua lá»— không gì khác ngoà i việc thoái vốn, tìm kiếm nhà đầu tÆ° đủ tiêm lá»±c bởi sau tất cả TISCO vá»›i giá trị thÆ°Æ¡ng hiệu và tà i sản còn lại nếu có nguồn vốn má»›i cùng phÆ°Æ¡ng án quản trị tốt sẽ có nhiá»u Ä‘iá»u kiện để hồi sinh.​
“Nếu không thể kinh doanh hiệu quả thì Nhà nÆ°á»›c nên tìm phÆ°Æ¡ng án thoái vốn, tháºm chà là cho phá sản trên tinh thần “thà má»™t lần Ä‘au†chứ không để sá»± thua lá»— của TISCO có thể là m yếu Ä‘i táºp Ä‘oà n mẹâ€, má»™t chuyên gia nháºn định.
Tuy nhiên, giải trình trước Quốc hội trong phiên chất vấn ngà y 31.10.2018, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh có đưa ra Phương án thoán vốn mới phù hợp hơn song không biết phương án thoái vốn mới nà y ra sao, phù hợp hơn như thế nà o và lại sẽ kéo dà i đến bao lâu.
Trong khi theo phÆ°Æ¡ng án trÆ°á»›c đó, Phó thủ tÆ°á»›ng VÆ°Æ¡ng Äình Huệ cÅ©ng đã có kết luáºn phải thoái vốn tại quý I.2018.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đỠnghị lùi thoái vốn tại TISCO
Bá»™ trưởng cho rằng, nếu thoái vốn ngay thì Nhà nÆ°á»›c sẽ bị “thiệt hại†và nhiá»u vÆ°á»›ng mắc nhÆ° kiện tụng vá»›i tổng thầu nÆ°á»›c ngoà i, cam kết bảo lãnh của Tổng công ty Thép Việt Nam đối vá»›i Công ty CP Gang thép Thái Nguyên; khoản vay hÆ¡n 1.800 tá»· của Vietinbank; giải quyết cho xong khoản giải chấp của Tổng Công ty Thép Việt Nam vá»›i khoản bảo lãnh của TISCO thì má»›i có thể tiến hà nh thoái vốn…
Trong khi đó, Thủ tÆ°á»›ng chÃnh phủ đã khẳng định rất nhiá»u lần là Nhà nÆ°á»›c không rót thêm tiá»n và o để cứu các DA thua lá»— nà y. Trong mối quan hệ vay vốn và bảo lãnh giữa TISCO và ngân hà ng Vietinbank, TISCO hay Ngân hà ng Vietinbank Ä‘á»u là má»™t DN và hoạt Ä‘á»™ng theo Luáºt DN, váºy tại sao không để chÃnh DN thá»a thuáºn giải pháp tháo gỡ cho nhau (trÆ°á»ng hợp Thủy sản PhÆ°Æ¡ng Nam là má»™t và dụ) mà lại phải trông chá» và o má»™t giải pháp má»›i nà o đó từ Nhà nÆ°á»›c hay lại má»™t chÃnh sách đặc thù nà o đó ?
​TÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° váºy, việc Ä‘Ã m phán vá»›i các Nhà thầu EPC, đặc biệt là Nhà thầu MCC Trung Quốc sẽ dá»… dà ng hÆ¡n nếu nó được tiến hà nh giữa hai DN, nhất là giữa DN không còn vốn Nhà nÆ°á»›c (nếu Nhà nÆ°á»›c đã thoái vốn).
Việc Ä‘Ã m phán vá»›i Nhà thầu MCC vá» DA2 TISCO, má»™t lãnh đạo của TISCO cho biết đã từng Ä‘Ã m phán quá nhiá»u lần, kể cả Ä‘Ã m phán đến cấp ChÃnh phủ nhÆ°ng vẫn không giải quyết được. Trong khi đó, phÆ°Æ¡ng án pháp lý mà Bá»™ trưởng Ä‘Æ°a ra, theo tham khảo má»™t và i văn phòng Luáºt sÆ° cho biết, là vô cùng phức tạp, khó khăn, kéo dà i vì có yếu tố giải quyết quốc tế; chÆ°a kể sẽ ảnh hưởng đến tiến Ä‘á»™ thoái vốn tại TISCO, ảnh hÆ°á»›ng đến chi phà mà TISCO phải gánh chịu nếu giải pháp nà y không có lợi, mà còn ảnh hưởng cả đến môi trÆ°á»ng đầu tÆ° kinh doanh của VN.
Có lẽ đã đến lúc Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng nhìn nháºn quyết liệt, khách quan hÆ¡n kiến nghị của ÄBQH và hÆ¡n 5.000 lao Ä‘á»™ng, sá»›m hiện thá»±c hóa các chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung Æ°Æ¡ng vá» phòng, chống tham nhÅ©ng trong xá» lý 12 đại dá»± án thua lá»—, không để Gang thép Thái Nguyên, má»™t trong những đại dá»± án lá»›n nhất trở thà nh quả nổ thua lá»—, thất thoát nặng ná» thêm.
Nguồn tin: Dân việt