Thép HRC nháºp khẩu vẫn tăng mạnh
Lượng thép HRC nháºp khẩu 6 tháng đầu năm vẫn tiếp tục tăng mạnh, gấp 1,7 lần sản xuất trong nÆ°á»›c là điá»u đáng báo Ä‘á»™ng.
Äặc biệt, hoạt Ä‘á»™ng nháºp khẩu nà y vẫn diá»…n ra sôi Ä‘á»™ng, ngay cả khi Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chÃnh thức tiếp nháºn hồ sÆ¡ của các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c Ä‘á» nghị Ä‘iá»u tra áp thuế chống bán phá giá vá»›i thép cán nóng nháºp khẩu từ Trung Quốc và Ấn Äá»™ (ngà y 14/6/2024).
LÅ©y kế 6 tháng đầu năm, sản lượng thép HRC nháºp khẩu lên đến gần 6 triệu tấn, tăng 32% so vá»›i cùng kỳ năm 2023. Lượng nháºp khẩu nà y bằng 173% so vá»›i sản xuất trong nÆ°á»›c. Trong đó, lượng thép nháºp từ Trung Quốc chiếm 74%, còn lại là từ Äà i Loan, Hà n Quốc, Ấn Äá»™, Nháºt Bản và các quốc gia khác.
Kim ngạch nháºp khẩu thép HRC 6 tháng đạt 3,46 tá»· USD, riêng Trung Quốc chiếm 2,5 tá»· USD. Äáng chú ý, sản phẩm thép HRC nháºp khẩu từ Trung Quốc có giá rất thấp, bình quân 560 USD/tấn, thấp hÆ¡n các quốc gia khác 45 - 108 USD/tấn.
Theo quy định, thá»i gian để Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng thẩm định trÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a ra quyết định cuối cùng là 45 ngà y, kể từ ngà y chÃnh thức tiếp nháºn hồ sÆ¡ đầy đủ.
Thượng nguồn ngà nh thép lo bế tắc
Việc hà ng nháºp khẩu giá rẻ có dấu hiệu bán phá giá ồ ạt trà n và o Việt Nam khiến các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c không khai thác được hết công suất thiết kế.
Theo Hiệp há»™i Thép Việt Nam (VSA), nhu cầu thép HRC tại Việt Nam khoảng 12-13 triệu tấn/năm. Công suất của các nhà máy sản xuất thép HRC trong nÆ°á»›c hiện khoảng 9 triệu tấn. Vì váºy, việc thép nháºp khẩu ồ ạt trà n và o Việt Nam, có thá»i Ä‘iểm sản lượng nháºp khẩu gấp gần 200% sản xuất trong nÆ°á»›c, khiến thị phần bán thép HRC của doanh nghiệp ná»™i địa mất và o tay hà ng nháºp khẩu.
Thị phần bán thép HRC của doanh nghiệp trong nước như Hòa Phát và Formosa đã giảm từ mức 42% năm 2021, xuống 30% và o năm 2023.
Tại Äại há»™i đồng cổ đông diá»…n ra hồi tháng 4/2024, ông Trần Äình Long, Chủ tịch HÄQT Táºp Ä‘oà n Hòa Phát thẳng thắn cho hay: “Không nÆ°á»›c nà o trên thế giá»›i chấp nháºn hà ng hóa nháºp khẩu trà n và o vá»›i số lượng nhiá»u hÆ¡n cả lượng sản xuất trong nÆ°á»›c. Trong năm 2023, lượng sản xuất thép HRC của Hòa Phát và Formosa là 6,7 triệu tấn, thì nháºp khẩu là 9,6 triệu tấn. Nháºp khẩu ồ ạt sá»›m muá»™n sẽ đè bẹp sản xuất trong nÆ°á»›câ€.
Chia sẻ thá»±c tế thép là đối tượng được nhiá»u nÆ°á»›c quan tâm và bảo vệ, TS. Nguyá»…n Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Há»™i nháºp (Liên Ä‘oà n ThÆ°Æ¡ng mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) cho biết, trong Tổ chức ThÆ°Æ¡ng mại quốc tế (WTO), thép là nhóm áp dụng các biện pháp phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại (PVTM) nhiá»u nhất, chiếm 32% số vụ PVTM trong giai Ä‘oạn 1995-2023. Sở dÄ© thép được quan tâm nhÆ° váºy là bởi mức Ä‘á»™ quan trá»ng của sản phẩm nà y trong quá trình phát triển và xây dá»±ng của các quốc gia.
Tại Mỹ, dù lượng thép nháºp khẩu chỉ bằng 10% sản xuất trong nÆ°á»›c, nhÆ°ng ngay láºp tức hỠáp thuế chống bán phá giá, đồng thá»i áp ngay Äiá»u 232, Äạo luáºt thÆ°Æ¡ng mại mở rá»™ng khi sản phẩm bị Ä‘iá»u tra được cho là đe dá»a đến an ninh quốc gia để bảo vệ ngà nh sản xuất trong nÆ°á»›c.
Thái Lan và Indonesia có Ä‘iá»u kiện kinh tế - xã há»™i khá tÆ°Æ¡ng đồng vá»›i Việt Nam. Sản lượng thép của hai quốc gia nà y thấp hÆ¡n so vá»›i nhu cầu trong nÆ°á»›c. Theo số liệu báo cáo của Hiệp há»™i Thép Äông Nam à (SEAISI), sản lượng thép thà nh phẩm của Thái Lan năm 2022 đạt 7 triệu tấn, trong đó sản xuất thép HRC đạt 2,3 triệu tấn, đáp ứng 43% tổng tiêu thụ.
CÅ©ng theo báo cáo của SEAISI, giai Ä‘oạn 2020 - 2022, Indonesia sản xuất khoảng 2,3 - 2,8 triệu tấn thép HRC má»—i năm và nháºp thêm trung bình 1,3 triệu tấn thép HRC/năm, chiếm 37% tổng tiêu thụ ná»™i địa.
Dù lượng sản xuất HRC của Thái Lan, Indonesia chỉ đáp ứng lần lượt là 43% và 70% nhu cầu tiêu thụ ná»™i địa, nhÆ°ng từ năm 2019, hai nÆ°á»›c nà y đã áp thuế chống bán phá giá thép HRC, bên cạnh thuế nháºp khẩu MFN (mức thuế tối huệ quốc) Ä‘ang duy trì.
Trong khi đó, Việt Nam có năng lá»±c sản xuất thép HRC đáp ứng 70% nhu cầu tiêu thụ (8,5/12 triệu tấn), nhÆ°ng hiện nay không có thuế nháºp khẩu MFN và chÆ°a có hà ng rà o thuế quan nà o khác để bảo vệ sản xuất trong nÆ°á»›c. Äiá»u nà y khiến thị trÆ°á»ng Việt Nam Ä‘ang là vùng trÅ©ng cho hà ng nháºp khẩu từ các nÆ°á»›c lân cáºn, đồng thá»i có thể bị lợi dụng để các cÆ°á»ng quốc thép xuất khẩu sang các thị trÆ°á»ng u - Mỹ.
Các chuyên gia ngà nh thép cÅ©ng cho hay, ngà nh thép Việt Nam, đặc biệt là sản xuất thép chất lượng cao và thép HRC khá thiệt thòi, do bối cảnh trÆ°á»›c đây trong nÆ°á»›c chÆ°a sản xuất được, nên các hiệp định, cam kết quốc tế Ä‘á»u có mức thuế nháºp khẩu bằng 0%.
Tuy nhiên, những năm gần đây, ngà nh thép Việt Nam đã có những bÆ°á»›c phát triển mạnh mẽ, tá»± chủ được nhiá»u sản phẩm chất lượng cao, đặc biệt là thép cán nóng. Việt Nam Ä‘ang có vị thế dẫn đầu Äông Nam à vá» sản xuất thép và đứng Top 12 quốc gia sản xuất thép lá»›n nhất thế giá»›i. Do váºy, ChÃnh phủ và các bá»™, ngà nh cần có biện pháp kịp thá»i để bảo vệ sản xuất trong nÆ°á»›c vá»›i những sản phẩm ở khâu thượng nguồn.
Có nhiá»u năm là m việc trong lÄ©nh vá»±c công nghiệp há»— trợ tại Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, bà Nguyá»…n Thị Xuân Thúy, hiện là giảng viên TrÆ°á»ng đại há»c Kinh tế (Äại há»c Quốc gia Hà Ná»™i) cho hay, ChÃnh phủ luôn khuyến khÃch nâng cao năng lá»±c sản xuất trong nÆ°á»›c, phát triển các ngà nh công nghiệp ná»n tảng, công nghiệp váºt liệu, trong đó, thép là sản phẩm nguyên liệu đầu và o của nhiá»u chuá»—i sản xuất khác nhau.
“Việc chủ Ä‘á»™ng được nguồn cung trong nÆ°á»›c vừa góp phần tăng tÃnh tá»± chủ của ná»n kinh tế, vừa nâng cao giá trị gia tăng tạo ra trong nÆ°á»›c, nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuá»—i giá trị toà n cầu, nên việc Ä‘iá»u tra chống bán phá giá, đảm bảo môi trÆ°á»ng cạnh tranh bình đẳng, tạo thuáºn lợi cho các doanh nghiệp sản xuất trong nÆ°á»›c phát triển là cần thiếtâ€, bà Thúy nói.
Minh bạch để phát triển dà i lâu
Trong má»™t diá»…n biến khác, má»™t nhóm thà nh viên Ủy ban Thép tại Quốc há»™i Mỹ đã gá»i thÆ° tá»›i Bá»™ trưởng Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại Mỹ, bởi lo ngại chuyện “má»™t số nÆ°á»›c có quan hệ FTA vá»›i Mỹ sẽ bị má»™t số nÆ°á»›c sản xuất thép khác lợi dụng để xuất khẩu thép và o Mỹ, hoặc trở thà nh bến đáp cho các nhà máy sản xuất của má»™t số nÆ°á»›c dịch chuyển sang để trốn thuếâ€.
Bình luáºn vá» vấn Ä‘á» nà y, bà Nguyá»…n Thị Xuân Thúy cho rằng, khả năng các doanh nghiệp Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ thông qua doanh nghiệp ở các nÆ°á»›c khác nhằm tránh thuế suất cao do chiến tranh thÆ°Æ¡ng mại giữa 2 nÆ°á»›c, đã được phÃa Mỹ đặt ra từ ngay sau khi hà ng rà o thuế quan được Ä‘Æ°a ra.
Theo đó, các nghiên cứu để tìm ra bằng chứng đã được triển khai ở cấp Ä‘á»™ doanh nghiệp đối vá»›i các mặt hà ng nháºp khẩu và o Mỹ ở cấp Ä‘á»™ HS 8 chữ số, nhằm xác định các mặt hà ng và doanh nghiệp có khả năng đổi tuyến Ä‘Æ°á»ng xuất khẩu (reroute) hoặc đổi nhãn mác.
“Những doanh nghiệp xuất khẩu và o Mỹ, nếu có kim ngạch nháºp khẩu từ Trung Quốc tăng, nhÆ°ng lại không có thay đổi căn bản vá» chất trong hoạt Ä‘á»™ng sản xuất, kinh doanh của há» (nhÆ° tạo thêm việc là m, tăng đầu tÆ° mở rá»™ng quy mô sản xuất, tăng giá trị gia tăng tạo ra trong nÆ°á»›c…) sẽ thuá»™c diện cần xem xét rủi ro lợi dụng xuất xứ từ những nÆ°á»›c có quan hệ thÆ°Æ¡ng mại tốt vá»›i Mỹ nhằm tránh thuếâ€, bà Thúy nói.
Bởi váºy, chuyên gia nà y cho rằng, việc ngăn ngừa gian láºn thÆ°Æ¡ng mại không chỉ ở nÆ°á»›c nháºp khẩu, mà ngay cả nÆ°á»›c xuất khẩu cÅ©ng cần lÆ°u ý để tránh bị lợi dụng xuất xứ, gây ảnh hưởng tá»›i uy tÃn của đất nÆ°á»›c.
Thá»±c tế nà y cÅ©ng cho thấy, câu chuyện phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại vá»›i ngà nh thép Việt Nam cần được các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c xá» lý minh bạch, công khai. Äiá»u nà y không chỉ Ä‘á»™ng viên các doanh nghiệp đã đầu tÆ° nghiêm túc, bà i bản để gia tăng hà m lượng sản xuất trong nÆ°á»›c, mà còn để các nÆ°á»›c nháºp khẩu các sản phẩm thép của Việt Nam nhìn thấy rõ bản chất. Từ đó không mượn cá»› để áp đặt các biện pháp phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại lên các mặt hà ng thép, cÅ©ng nhÆ° nhiá»u mặt hà ng khác của Việt Nam.
Nguồn tin: Äầu tÆ°