Chỉ trong thá»i gian ngắn, từ ngà y 16-7 tá»›i nay, thép Việt đã bị Ãt nhất 7 thị trÆ°á»ng gồm Thái Lan, EU, Canada, Malaysia, Mỹ, Liên minh kinh tế à - Âu, Ấn Äá»™) kiện phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại và áp thuế tá»± vệ tạm thá»i. Riêng tại Mỹ, thép Việt bị khởi xÆ°á»›ng Ä‘iá»u tra "đúp" vá» chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp.
Hai năm 37 vụ kiện
Theo thống kê của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, trong 78 vụ kiện vá» chống bán phá giá Việt Nam phải đối mặt 2 năm gần đây, có đến 37 vụ liên quan tá»›i ngà nh thép. Nếu tÃnh trên các vụ kiện chống lẩn tránh thuế, chống trợ cấp thì số vụ liên quan đến ngà nh thép còn cao hÆ¡n.
Tại há»™i thảo má»›i đây vá» thá»±c trạng và thách thức của ngà nh thép Việt Nam trong bối cảnh các nÆ°á»›c tăng áp dụng các biện pháp phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại tổ chức ở TP HCM, ông Nguyá»…n PhÆ°Æ¡ng Nam, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại - Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, cho biết trên thế giá»›i có hÆ¡n 1.500 vụ phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại thì ngà nh thép chiếm hÆ¡n 30% tổng số vụ. Äặc biệt, 2 năm gần đây, thép trên thế giá»›i thÆ°á»ng xuyên là đối tượng của các vụ việc Ä‘iá»u tra áp dụng biện pháp phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại vá»›i mức thuế suất rất cao. Xuất khẩu thép của Việt Nam vì váºy cÅ©ng đối diện vá»›i tần suất cao các vụ Ä‘iá»u tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại.
Xu hÆ°á»›ng bảo há»™ thÆ°Æ¡ng mại tăng cao khiến ngà nh thép xuất khẩu của Việt Nam liên tục bị kiện, Ä‘iá»u tra Ảnh: TẤN THẠNH
Theo các chuyên gia vá» phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại, ngà nh thép Việt Nam dẫn đầu danh sách bị kiện là do phát triển quá nóng trong thá»i gian qua nhÆ°ng chÆ°a chuẩn bị đầy đủ để tham gia sân chÆ¡i toà n cầu. Xuất khẩu thép chủ yếu cạnh tranh vá» giá và các mặt hà ng Ä‘Æ¡n giản. Bên cạnh đó, doanh nghiệp (DN) chÆ°a có thói quen sá» dụng các công cụ pháp lý để bảo vệ quyá»n lợi; ký hợp đồng sÆ¡ sà i và thiếu hiểu biết vá» pháp luáºt, cách thức quản lý của nÆ°á»›c nháºp khẩu.
Äặc biệt, số vụ kiện liên quan đến ngà nh thép gia tăng mạnh trong thá»i gian qua còn bởi xu hÆ°á»›ng bảo há»™ thÆ°Æ¡ng mại được đẩy mạnh ở nhiá»u quốc gia.
Luáºt sÆ° Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trá»ng tà i quốc tế (VIAC), cho hay thép xuất khẩu là mặt hà ng có mức Ä‘á»™ cạnh tranh rất cao. Do đó, mặt hà ng thép của rất nhiá»u nÆ°á»›c cÅ©ng bị kiện, không riêng Việt Nam. Bởi, ngay khi vấn Ä‘á» chiến tranh thÆ°Æ¡ng mại còn chÆ°a gay gắt thì xu thế chung của các nÆ°á»›c phát triển là bảo há»™ sản xuất trong nÆ°á»›c.
Phân tÃch cụ thể vá»›i thị trÆ°á»ng Mỹ, luáºt sÆ° Trần Hữu Huỳnh cho rằng từ khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyá»n, xu hÆ°á»›ng bảo há»™ và "nghi ngại" trÆ°á»›c hà ng hóa giá rẻ của Trung Quốc đã xuất hiện. Bằng chứng là ngay trÆ°á»›c khi chiến tranh thÆ°Æ¡ng mại Mỹ - Trung nổ ra, Mỹ đã Ä‘iá»u tra và nêu kết luáºn sÆ¡ bá»™ khẳng định sản phẩm thép carbon chống ăn mòn và thép cán nguá»™i nháºp khẩu từ Việt Nam Ä‘ang lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp từ phÃa Mỹ. Trong đó, ná»™i dung chÃnh mà Mỹ Ä‘iá»u tra là nguyên liệu đầu và o của DN có xuất xứ từ Trung Quốc.
Loay hoay ứng phó
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu sắt thép các loại trong 7 tháng đầu năm 2018 đạt 3,41 triệu tấn, trị giá 2,53 tỉ USD, tăng 40,6% vá» lượng và tăng 56,6% vá» trị giá so vá»›i cùng kỳ năm 2017. Trong đó, xuất khẩu sang Mỹ đạt 533.000 tấn, tăng 73,6%; Malaysia 392.000 tấn, tăng 88,5%, EU (28 nÆ°á»›c) 374.000 tấn, tăng 96,2%... Tuy nhiên, trong thá»i gian tá»›i nếu ngà nh thép không xá» lý tốt vá»›i các vụ kiện sẽ ảnh hưởng đáng kể đến hoạt Ä‘á»™ng xuất khẩu của ngà nh.
Theo các chuyên gia, cÅ©ng giống nhÆ° rất nhiá»u vụ việc kiện bán phá giá trÆ°á»›c đây, ngà nh thép Việt vẫn loay hoay quanh các "bà i há»c" cÅ© để tá»± vệ. Luáºt sÆ° Trần Hữu Huỳnh nhắc lại bà i há»c quen thuá»™c: "Lý thuyết từ trÆ°á»›c đến nay là không nên để tất cả trứng và o giá», phải Ä‘a dạng thị trÆ°á»ng hÆ¡n nữa. Ngoà i ra, DN sản xuất cùng vá»›i các nhà tÆ° vấn, tham tán cần có sá»± liên kết, hợp tác thông tin để hiểu rõ hÆ¡n tÃnh chất thị trÆ°á»ng trÆ°á»›c khi quyết định lá»±a chá»n nÆ¡i xuất khẩu".
Ông Huỳnh cÅ©ng lÆ°u ý để ứng phó được vá»›i các vụ kiện má»™t cách lâu dà i, DN cần chuẩn bị nguồn lá»±c tốt, trong đó bảo đảm vấn Ä‘á» sổ sách, chi phà rõ rà ng, minh bạch. Ngoà i ra, để "trụ" được thì cần có tà i chÃnh tốt, cần coi chi phà dá»± phòng ứng phó vá»›i các vụ kiện là chi phà sản xuất kinh doanh và tÃnh và o giá thà nh sản phẩm. "Muốn chứng minh sản phẩm không bán phá giá, không có sá»± há»— trợ, Æ°u đãi từ phÃa nhà nÆ°á»›c, DN phải nắm rõ đầu và o, có lý lẽ để biện minh. Chẳng hạn, việc vay Æ°u đãi của nhà nÆ°á»›c, chi phà lÆ°Æ¡ng của nhân công thấp… là những Ä‘iểm mà các nÆ°á»›c cho là có sá»± can thiệp của nhà nÆ°á»›c. Nếu không chứng minh được đây là sá»± can thiệp tá»± nhiên thì coi nhÆ° thua" - ông Huỳnh nói thêm.
Ở góc Ä‘á»™ DN, ông Äá»— Duy Thái, Tổng Giám đốc Công ty TNHH TM - SX Thép Việt, đánh giá phòng vệ thÆ°Æ¡ng mại là công cụ bảo há»™ quan trá»ng trong ná»n kinh tế hiện đại và các nÆ°á»›c Ä‘ang táºn dụng tối Ä‘a. Việc nà y là m ảnh hưởng đến xuất khẩu nhÆ°ng qua đó đã giúp thay đổi ý thức của cÆ¡ quan quản lý ngà nh công thÆ°Æ¡ng Việt Nam. Bản thân từng DN cÅ©ng Ä‘ang ná»— lá»±c hết mình để tồn tại và phát triển.
"Thép Việt xuất khẩu khoảng 25%-30% tổng sản lượng, đến nay, chúng tôi chÆ°a gặp kiện tụng ở thị trÆ°á»ng nà o nhÆ°ng bị kiện, Ä‘iá»u tra hay áp dụng biện pháp phòng vệ là điá»u không thể tránh khá»i trong quá trình là m ăn quốc tế. Chúng tôi chuẩn bị tâm lý và sẵn sà ng giải quyết từng vụ việc cụ thể" - ông Thái nói.
Nước đang phát triển bị kiện là hiển nhiên
Luáºt sÆ° Lê Thà nh KÃnh nêu rõ tỉ lệ quốc gia thuá»™c nhóm nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển bị kiện luôn lá»›n hÆ¡n các nÆ°á»›c phát triển. Bởi vì, nÆ°á»›c khởi kiện biết chắc cÆ¡ sở pháp lý của hầu hết các quốc gia Ä‘ang phát triển Ä‘á»u không đủ vững chắc để "chống" lại nguyên Ä‘Æ¡n. Việc chứng minh hà ng hóa có được sá»± bảo trợ của nhà nÆ°á»›c hay không, sổ sách hạch toán có rõ rà ng và đầy đủ hay không… hầu nhÆ° bên bị Ä‘Æ¡n không thá»±c hiện được.
Nguồn tin: NgÆ°á»i lao Ä‘á»™ng