Hầu hết các nhà kinh doanh thép trên toà n thế giá»›i Ä‘á»u nháºn định 2018 là má»™t năm thuáºn lợi, tháºm chà má»™t số ngÆ°á»i cảm thấy "tuyệt vá»i". Tuy nhiên, năm 2019 xuất hiện nhiá»u yếu tố gây khó cho mặt hà ng nà y.
Thị trÆ°á»ng thép thế giá»›i năm 2018 biến Ä‘á»™ng mạnh. Giá tăng nhanh trong những tháng đầu năm nhÆ°ng cÅ©ng giảm nhanh ở những tháng cuối năm. Tại 2 thị trÆ°á»ng thép quan trá»ng nhất thế giá»›i, kết quả năm 2018 trái ngược hoà n toà n, trong khi chỉ số giá thép tại Mỹ tăng tổng cá»™ng 9% thì tại Trung Quốc giảm 4%.
Diễn biến giá 2018
Giá thép trên thị trÆ°á»ng Mỹ tăng mạnh và o những tháng đầu năm 2018 theo xu hÆ°á»›ng chung của thị trÆ°á»ng hà ng hóa, nhất là kim loại công nghiệp, đồng thá»i cÅ©ng bởi chÃnh sách thuế. NhÆ°ng từ tháng 6/2018 giá bắt đầu Ä‘i xuống, đặc biệt giảm nhanh và o những tháng cuối năm do nhu cầu tại Trung Quốc yếu Ä‘i trong khi nguồn cung mặt hà ng nà y trở nên dồi dà o. Tuy nhiên, nhìn chung trong gần suốt cả năm 2018, giá thép trên thị trÆ°á»ng Mỹ luôn duy trì ở mức cao nhất trong vòng 7 năm.
nhà thép tiá»n chế - xay dung cong xuong nha thep tien che
Giá thép cuá»™n cán nóng (hot-rolled coil - HCR) bÆ°á»›c và o năm 2018 trung bình ở mức 685 USD/tấn. Do chÃnh quyá»n của Tổng thống Mỹ Donald Trump gia tăng sức ép trong "chiến lược" thuế má»›i, giá HCR đã tăng thêm 33% trong 6 tháng sau đó, lên 915 USD/tấn. Bất chấp giá tăng nhanh nhÆ° váºy, các nhà phân phối, nhà chế tạo và nhà sản xuất (OEMs) vẫn không ngừng mua và o để đáp ứng nhu cầu liên tục tăng mạnh đối vá»›i hà ng hóa sản xuất tại các nhà máy ở Mỹ, và đó là lý do chÃnh khiến các trung tâm dịch vụ báo cáo doanh thu năm 2018 đạt ká»· lục cao.
Tuy nhiên, từ đầu quý 3/2018 giá quay đầu giảm, xu hÆ°á»›ng Ä‘i xuống tiếp diá»…n sang cả 2019. Ở thá»i Ä‘iểm cuối tháng 1/2019, giá thép HRC ở mức 712 USD/tấn, giảm 6,31% so vá»›i cuối 2018.
Trong lịch sá», giá thép nói chung có xu hÆ°á»›ng giảm từ đầu quý 4, sau đó tăng trở lại. Năm 2017, giá thép HCR tại Mỹ bắt đầu tăng từ tháng 12, sau đó tăng mạnh và o quý 1/2018. Tuy nhiên trong năm 2018, giá thép Mỹ không tăng và o quý 4.
Giá sắt thép phế liệu giảm là m má»™t trong những lý do khiến giá thép giảm. Kết thúc năm 2018, sắt thép phế liệu ở mức giá 330 USD/tấn, giảm so vá»›i 380 USD/tấn hồi tháng 4/2018. Nguyên nhân chủ yếu bởi nhu cầu sụt giảm. Tại Mỹ, dòng chảy sắt thép phế liệu thÆ°á»ng đến Trung Quốc hoặc Thổ NhÄ© Kỳ, nhÆ°ng nay phải chuyển hÆ°á»›ng sang Bá» Äông hoặc Thung lÅ©ng Ohio và vùng Trung Tây. Äồng thá»i, thá»i tiết mùa đông ôn hòa ở má»™t số khu vá»±c tại Mỹ đã tạo Ä‘iá»u kiện để nguồn phế liệu cho các đại lý thu mua tăng lên, kết quả là nguồn cung phế liệu tại Mỹ vượt xa nhu cầu, mặc dù các nhà máy trong nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng ở trên 80% công suất.
ChÃnh sách thuế của ông Trump cÅ©ng có tác Ä‘á»™ng tÃch cá»±c lên thị trÆ°á»ng thép Mỹ, bởi đã là m cho lượng thép nháºp khẩu giảm khoảng 10% trong khi xuất khẩu tăng 4-5%, đồng thá»i thị phần của các nhà máy thép trong nÆ°á»›c tăng lên. Tuy nhiên, má»™t số chuyên gia cho rằng đó là kết quả của sá»± tăng trưởng mạnh mẽ của ná»n kinh tế Mỹ chứ không phải do chÃnh sách thuế.
Trên thị trÆ°á»ng Trung Quốc, giá thép bắt đầu giảm từ cuối tháng 10/2018, khi bÆ°á»›c và o mùa Äông. Cuối tháng 1/2019, giá thép tấm (slab) ở mức 529 USD/tấn (giảm 1,27% so vá»›i cuối tháng 12/2018), giá phôi thép (steel billet) cÅ©ng giảm 3% trong cùng kỳ.
Giá thép cuá»™n cán phẳng (flat-rolled) cÅ©ng liên tục giảm trong ná»a cuối năm 2018, và kết thúc năm ở mức 720 USD/tấn, thấp hÆ¡n 10-20% so vá»›i mức cao Ä‘iểm của mùa Hè 2018 (từ mức 915 USD/tấn); thép cuá»™n cán lạnh (cold-rolled) cÅ©ng giảm xuống 825 USD/tấn, từ mức cao Ä‘iểm 1.020 USD/tấn giữa năm 2018; tÆ°Æ¡ng tá»± thép mạ kẽm (galvanized) giảm từ 1.020 USD/tấn xuống 820 USD/tấn.
Nhu cầu thép trên thị trÆ°á»ng ná»™i địa Trung Quốc yếu Ä‘i và kinh tế tăng trưởng cháºm lại đã góp phần gây áp lá»±c giảm giá từ những tháng cuối năm vừa qua. Äồng nhân dân tệ (CNY) trượt giá so vá»›i USD khiến hà ng hóa xuất khẩu của Trung Quốc ra thị trÆ°á»ng quốc tế tăng sức cạnh tranh, góp phần là m giảm tác Ä‘á»™ng từ chÃnh sách thuế của Mỹ. BÆ°á»›c sang năm 2019, đồng CNY tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng mức của năm 2016, là 0,16 USD/CNY. Thị trÆ°á»ng chứng khoán Trung Quốc giảm Ä‘iểm trong gần suốt cả năm 2018 và tiếp tục giảm và o đầu 2019 (mặc dù ở thá»i Ä‘iểm đầu năm 2018 đạt mức cao lịch sá»). Äiá»u nà y gây lo ngại kinh tế nÆ°á»›c nà y tiếp tục tăng trưởng yếu, ảnh hưởng tá»›i tiêu thụ mặt hà ng thép.
Cung – cầu
Theo số liệu của Hiệp hội Thép Thế giới (WSA), sản lượng thép toà n cầu năm 2018 tăng 4,9% so với năm trước đó chủ yếu bởi Trung Quốc (nơi sản lượng tăng 7,8%, trong khi sản lượng của những nơi khác trên thế giới chỉ tăng 1,9%). Kinh tế thế giới tăng trưởng mạnh đã kéo sản lượng thép tăng theo. Sản lượng thép thô toà n cầu năm vừa qua tăng 4,6% bởi tăng mạnh ở hầu hết các khu vực, trong đó riêng tại Trung Quốc tăng 6,6%.
Chiếm má»™t ná»a sản lượng thép toà n cầu, Trung Quốc đã sản xuất 928,3 triệu tấn thép trong năm 2018, trong khi sản lượng của cả thế giá»›i là 1.808,6 triệu tấn - trị giá khoảng 900 tá»· USD. Các khu vá»±c khác cÅ©ng Ä‘á»u tăng sản lượng, ngoại trừ Liên minh Châu Âu (nÆ¡i sản lượng giảm 0,3% xuống 168,1 triệu tấn trong năm 2018 so vá»›i 2017. Sản lượng của Ấn Äá»™ - nÆ°á»›c đã vượt Nháºt Bản trở thà nh nhà sản xuất thép lá»›n thứ 2 thế giá»›i – tăng 4,9% trong năm 2019, đạt 106,5 triệu tấn, trong khi sản lượng của Nháºt giảm 0,3% xuống 104,3 triệu tấn. Mỹ - nÆ°á»›c sản xuất lá»›n thứ 4 thế giá»›i – cung cấp 86,7 triệu tấn trong năm qua, tăng 6,2% so vá»›i năm trÆ°á»›c đó, nhá» kinh tế mạnh mẽ và bởi áp thuế 25% đối vá»›i thép nháºp khẩu.
WSA Æ°á»›c tÃnh nhu cầu thép toà n cầu tăng 4% trong năm 2018, đạt 1,66 tá»· tấn. Nhu cầu tăng mạnh 5,5% tại Trung Quốc, bất chấp kinh tế nÆ°á»›c nà y tăng trưởng cháºm lại. Nhu cầu tại bắc Mỹ và các ná»n kinh tế má»›i nổi thuá»™c Châu à cÅ©ng mạnh, bù lại cho sá»± sụt giảm ở EU, những ná»n kinh tế phát triển thuá»™c Châu à và má»™t số thị trÆ°á»ng má»›i nổi khác.
Triển vá»ng
Do nhu cầu cháºm lại và nguồn cung dÆ° thừa, nhiá»u chuyên gia dá»± báo giá thép sẽ giảm trong năm 2019. Sau 2 năm nhu cầu tăng mạnh mẽ, vượt cả mức tăng trưởng kinh tế toà n cầu, lãi suất tăng, tÃn dụng ở Trung Quốc bị hạn chế, xung Ä‘á»™t vá» thÆ°Æ¡ng mại và ngà nh ô tô tại các ná»n kinh tế phát triển tăng trưởng cháºm lại (theo chu kỳ) sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu thép toà n cầu trong thá»i gian tá»›i.
Vá» nguồn cung, giá thép giảm từ cuối 2018 và vẫn Ä‘ang tiếp diá»…n có thể sẽ khiến sản lượng thép toà n cầu tăng trưởng cháºm lại trong năm 2019, tiếp diá»…n và o năm 2020. EIU dá»± báo sản lượng thép thế giá»›i năm 2019 sẽ tăng 1,3%, cháºm lại còn 0,9% trong năm 2020.
Vá» nhu cầu, thá»±c tế đã xuất hiện má»™t số dấu hiệu cho thấy sá»± thay đổi vá» nhu cầu. Khoảng 71% số ngÆ°á»i được há»i cho thấy bức tranh nhu cầu trên thị trÆ°á»ng Mỹ trong năm 2019 không có nhiá»u thay đổi, nhÆ°ng đã có má»™t số ngÆ°á»i trả lá»i rằng há» nháºn thấy sẽ có sá»± thay đổi vá» nhu cầu, tháºm chà má»™t số còn nháºn định thị trÆ°á»ng sẽ Ä‘i và o xu hÆ°á»›ng tiêu cá»±c. Việc 20% số ngÆ°á»i được há»i tá» ra lo ngại vá» triển vá»ng thị trÆ°á»ng năm 2019 là má»™t mức đáng lo ngại, trong khi chỉ 9% lạc quan rằng nhu cầu thép sẽ được cải thiện trong năm nay.
EIU (cÆ¡ quan phân tÃch thuá»™c The Economist) dá»± báo nhu cầu thép thế giá»›i năm 2019 chỉ tăng trưởng khoảng 1%, và chỉ còn 0,4% và o 2020 do thÆ°Æ¡ng mại toà n cầu cháºm lại, lo ngại vá» nợ ở các thị trÆ°á»ng má»›i nổi và tăng trưởng chững lại tại các ná»n kinh tế phát triển.
Trong khi đó, WSA dá»± báo nhu cầu thép toà n cầu sẽ tăng 1,9% trong năm 2019. Theo WSA, nhiá»u yếu tố rủi ro xuất hiện khi căng thẳng thÆ°Æ¡ng mại gia tăng và tá»· giá tiá»n tệ biến Ä‘á»™ng. Việc Mỹ và EU bình thÆ°á»ng hóa chÃnh sách tiá»n tệ cÅ©ng có thể ảnh hưởng đến tiá»n tệ của những ná»n kinh tế má»›i nổi.
Theo WSA, nhu cầu thép tại các ná»n kinh tế phát triển sẽ tăng 1,2% trong năm 2019 (sau khi tăng 1% trong năm 2018), còn tại các ná»n kinh tế má»›i nổi (không tÃnh Trung Quốc) tăng 3,9% trong năm 2019 (sau khi tăng 3,2% trong năm 2018).
Triển vá»ng ná»n kinh tế Mỹ có ý nghÄ©a đặc biệt quan trá»ng đối vá»›i thị trÆ°á»ng thép toà n cầu. Các yếu tố sẽ tác Ä‘á»™ng đến thị trÆ°á»ng thép nÆ°á»›c nà y năm nay Ä‘an xen giữa tÃch cá»±c và tiêu cá»±c.
Giám đốc Ä‘iá»u hà nh Viện Quản lý nguồn cung của Mỹ lạc quan vá» các Ä‘iá»u kiện kinh doanh trong năm nay, và cho rằng 17 ngà nh sản xuất sẽ có doanh thu tăng trong năm 2019. Chi tiêu mạnh trong lÄ©nh vá»±c xây dá»±ng năm 2018 hứa hẹn sẽ thúc đẩy nhu cầu thép tiếp tục mạnh trong năm 2019, nhÆ°ng lÄ©nh vá»±c nà y cÅ©ng bị ảnh hưởng bởi chi phà nguyên liệu tăng cao, lãi suất tăng và tình trạng thiếu nhân lá»±c lao Ä‘á»™ng. Sản xuất ô tô tại Mỹ dá»± báo giảm xuống dÆ°á»›i 17 triệu chiếc trong năm 2019, nhÆ°ng đó vẫn là mức cao. Trong khi đó, nhu cầu thép trong ngà nh năng lượng bị ảnh hưởng bởi sá»± biến Ä‘á»™ng giá dầu má» và khà đốt. Giá dầu bằng hoặc thấp hÆ¡n 50 USD/thùng sẽ là m giảm Ä‘á»™ng lá»±c mở những giếng khoan má»›i.
Vá» thÆ°Æ¡ng mại, má»i sá»± chú ý Ä‘á»u hÆ°á»›ng tá»›i Hiệp định ThÆ°Æ¡ng mại má»›i giữa Mỹ - Mexico – Canada đã được cả 3 nÆ°á»›c ký kết nhÆ°ng vẫn phải chá» cÆ¡ quan láºp pháp của các nÆ°á»›c nà y phê chuẩn. Trở ngại lá»›n trong việc thông qua lần cuối thá»a thuáºn nà y chÃnh là việc chÃnh quyá»n ông Trum vẫn giữ thuế đối vá»›i thép và nhôm nháºp khẩu từ Canada và Mexico. Nếu vấn Ä‘á» nà y không được thá»a hiệp thì thá»a thuáºn có thể bị tan vỡ, từ đó sẽ có ảnh hưởng tiêu cá»±c đối vá»›i thÆ°Æ¡ng mại tá»± do Bắc Mỹ. Còn nếu Mỹ rút thuế lại thì hứa hẹn sẽ mở rá»™ng thÆ°Æ¡ng mại giữa các quốc gia láng giá»ng nà y, nhÆ°ng đồng thá»i sẽ là m cho nguồn cung thép tại Mỹ tăng lên – có thể gây thêm áp lá»±c giảm giá.
Vá» thuế quan, ChÃnh phủ Mỹ Ä‘ang lên kế hoạch áp thuế 20-25% lên ô tô và phụ tùng ô tô nháºp khẩu vá»›i lý do những sản phẩm nháºp khẩu nà y là "mối Ä‘e dá»a an ninh quốc gia". Äiá»u nà y khiến ngà nh công nghiệp và các nhà xuất khẩu ô tô lá»›n của Nháºt Bản, Liên minh châu Âu và Hà n Quốc nhÆ° "ngồi trên lá»a". Nhiá»u chuyên gia trong ngà nh lo ngại việc nà y sẽ khiến chi phà của những chiếc ô tô tại Mỹ tăng thêm hà ng ngà n USD, đồng thá»i Ä‘e dá»a hà ng trăm ngà n việc là m bị mất Ä‘i. Năm 2017, gần 50% tổng số 17 triệu xe ô tô bán ra tại thị trÆ°á»ng Mỹ là hà ng nháºp khẩu. Hầu hết Ä‘á»u có nguồn gốc từ Canada và Mexico, hai quốc gia sẽ được Mỹ miá»…n trừ nếu áp thuế nháºp khẩu ô tô. Theo Hiệp há»™i các nhà sản xuất VDA, năm 2018, Äức xuất khẩu 470.000 ô tô sang thị trÆ°á»ng Mỹ.
Còn tại Trung Quốc, suốt ba năm qua, ngà nh thép nÆ°á»›c nà y hưởng lợi lá»›n nhá» các biện pháp kÃch thÃch và chiến dịch cắt giảm nguồn cung của chÃnh phủ. Tuy nhiên, 2019 sẽ không phải là má»™t năm vui vẻ đối vá»›i ngà nh thép bởi triển vá»ng tiêu thụ vẫn u ám trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc tăng trưởng cháºm chạp. Thông thÆ°á»ng, khi kinh tế Trung Quốc tăng trưởng cháºm lại, chÃnh phủ sẽ triển khai các biện pháp kÃch thÃch để thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, sang năm 2019, chÃnh phủ Trung Quốc giữ tâm lý tháºn trá»ng hÆ¡n trong việc tung các gói kÃch thÃch kinh tế, khiến ngà nh thép hoang mang vá» triển vá»ng tăng trưởng nhu cầu.
Thá»±c tế cho thấy, doanh số bán hà ng ô tô tại Trung Quốc, ngà nh sản xuất tiêu thụ thép cuá»™n cán nóng lá»›n, giảm 2,8% trong năm 2018. Thị trÆ°á»ng bất Ä‘á»™ng sản cÅ©ng được dá»± báo suy yếu trong năm nay dù nhiá»u dá»± án vẫn chÆ°a hoà n thà nh. Vá»›i cả hai ngà nh nà y, các cÆ¡ quan quản lý cho tá»›i thá»i Ä‘iểm hiện tại Ä‘á»u chÆ°a có Ä‘á»™ng thái há»— trợ nà o. Khả năng chÃnh phủ giảm thuế mua ô tô và ná»›i lá»ng quy định mua nhà được cho là không có.
Thay vì kỳ vá»ng và o chủ trÆ°Æ¡ng đẩy mạnh đầu tÆ° và o hạ tầng của chÃnh phủ, thị trÆ°á»ng giá» chuyển sang lo ngại rằng chÃnh quyá»n địa phÆ°Æ¡ng sẽ không có đủ vốn để khởi công các dá»± án nà y. Rủi ro Mỹ và Trung Quốc không đạt được thá»a thuáºn thÆ°Æ¡ng mại nà o vẫn đè nặng lên tâm lý của ngÆ°á»i tiêu dùng và doanh nghiệp. HÆ¡n nữa, theo truyá»n thông trong nÆ°á»›c, chÃnh phủ sẽ triển khai thêm các biện pháp hạn chế sản xuất và o cuối năm nay, đồng thá»i hy sinh mục tiêu vá» môi trÆ°á»ng để há»— trợ tăng trưởng kinh tế.
Thị trÆ°á»ng ô tô sẽ có tác Ä‘á»™ng cả tÃch cá»±c lẫn tiêu cá»±c đối vá»›i ngà nh thép, bởi diá»…n biến khác nhau ở nhiá»u quốc gia. Thị trÆ°á»ng ô tô của những ná»n kinh tế phát triển Ä‘ang tăng trưởng cháºm dần lại do giá nhiên liệu và lãi suất tăng. Trong khi đó, nhu cầu ô tô ở những nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển vấn duy trì tốc Ä‘á»™ tăng trưởng tốt.
Còn vá» lÄ©nh vá»±c xây dá»±ng, theo WSA, tại các ná»n kinh tế phát triển, ngà nh xây dá»±ng sẽ tăng trưởng vừa phải trong năm 2019 sau khi hồi phục mạnh ở năm 2017 và 2018, lý do bởi chi phà cao và lãi suất tăng. Tại các ná»n kinh tế Ä‘ang phát triển, hoạt Ä‘á»™ng xây dá»±ng sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt, nhất là ở Ấn Äá»™, ASEAN và MENA. Tuy nhiên, hoạt Ä‘á»™ng xây dá»±ng tại Brazil chÆ°a hồi phục sau cuá»™c khủng hoảng.
Nguồn: Vân Chi/CafeF, Trà thức trẻ